Leer(r)echt in Rizsas. Institutionele pedagogie (IP). Praktijk en reflectie

Rizsas is een schoolvervangend dagcentrum in Wezemaal. Rizsas voert een pedagogische praktijk die ‘werkt’, zelfs voor jongeren die op geen enkele school nog welkom zijn.

Leer(r)echt heeft een dubbele betekenis. Enerzijds betreft het een engagement om ook voor de meest kwetsbare jongeren het recht op leren blijvend te garanderen. Er bestaan immers geen ‘onschoolbare’ jongeren, enkel eindige schoolsystemen. Anderzijds gaat het om een andere visie op leren. Het gaat over de groei en de ontwikkeling van de jongere in relatie met een gepassioneerde andere, door een ervaring of activiteit die voor de jongere zelf de moeite waard is.

Het louter psychologiseren van wat er met de jongere aan de hand is, wordt bij Rizsas vermeden. Deze actueel overheersende benadering focust immers op het tekort, leidt vaak tot reducerende diagnoses, vergroot het risico op een standaardbehandeling en legitimeert de schijnbare eindigheid van een schoolsysteem. In de werking van Rizsas is de institutionele pedagogie een inspiratiebron en bezielende kracht. Ze staat voor het samen maken en dragen van een geheel waarin ieder met zijn bijzonderheden een eigen plaats kan vinden. De nadruk ligt op de instituten, die tussen alle deelnemers staan en het samenzijn vormgeven, niet op de jongere en zijn problematiek. Het werken met de jongeren gebeurt onrechtstreeks. Het is een visie die werkt bij de organisatie van leefgroepen in residentiële centra en wellicht toepasbaar is in vele andere pedagogische contexten die het samenleven centraal stellen.

Dit boek brengt verhalen, getuigenissen en reflecties van de mensen die dagelijks Rizsas (mee)maken. Ze worden aangevuld met diverse theoretische bijdragen van professoren, beleidsmakers en een kunstenaar. Zo wordt duidelijk wat er zich afspeelt op Rizsas en waartoe deze bevrijdende pedagogie kan leiden.

Koen Elsen (°1955) is maatschappelijk werker die na een gevarieerde loopbaan o.a. als ondernemer, ongeveer 10 jaar geleden startte als vrijwillige opvoeder in De Wissel; een open voorziening voor Bijzondere Jeugdbijstand voor meisjes te Leuven. Hij is momenteel voltijds begeleider en coördinator op Rizsas/Centrum Molenmoes en werkt vanuit deze positie mee aan de uitbouw en de werking van het Netwerk Leerrecht Vlaams-Brabant’.

Laurent Thys (°1948) is pedagoog. Na een loopbaan als wetenschappelijk onderzoeker, PMS-begeleider en CLB-directeur engageerde hij zich in verschillende pedagogische projecten ten behoeve van de meest kwetsbare kinderen en jongeren. Laurent stond mee aan de wieg van het Netwerk Leerrecht Vlaams Brabant en coördineerde het Ris-K project van het LOP SO Leuven (Ris-K = Risicosituatie op school (uitval) positief doen kantelen). Sedert vorig jaar is hij actief als vrijwilligers op Rizsas.

Luc Deneffe (°1962) was als economist verschillende jaren werkzaam in het bankwezen tot hij besliste zijn actieterrein te verleggen naar de Bijzondere Jeugdzorg. Hij werd directeur van de vzw De Wissel en lag van daar uit mee aan de basis van innoverende projecten in de Jeugdzorg, waaronder dus ook Rizsas. Luc is momenteel voorzitter van het netwerk van CANO-voorzieningen in Vlaanderen en van het Platform Bijzonder Jeugdbijstand Vlaams-Brabant.